Bij Kytos gaan academici de boer op
“Weet je”, zo begint Frederiek-Maarten Kerckhof zijn verhaal, “mijn vrouw vroeg onlangs of ik het opnieuw zou doen. Want er kruipen toch wel waanzinnig veel uren per dag in de uitbouw van Kytos… Ik heb haar gezegd dat de globale impact die we kunnen hebben op duurzaamheid mij zo’n goed gevoel geeft, dat ik de sprong meteen terug zou wagen.” Hij klinkt niet alleen gelukkig maar ook vastberaden en overtuigd als hij vertelt over het levenswerk waar hij samen met Ruben Props en bij uitbreiding het ganse Kytos-team dagelijks aan werkt. En hij is ook dankbaar dat hij vanuit zijn academische opleiding deze kans gekregen heeft. Een kans die hij dus met beide handen wil grijpen!
De magie van Kytos
Frederiek-Maarten neemt ons vol enthousiasme mee in het verhaal van Kytos, dat zich ondertussen tot in Vietnam uitstrekt. “Stel: je bent een teler en je kweekt tomaten in serres. Maar af en toe loopt er iets fout en krijg je af te rekenen met een zogenaamde ‘plaag’ door bacteriën, virussen of schimmels. In een gemiddelde serre kan dit zorgen voor een verlies dat tot 20.000 euro oploopt! Daar willen we met Kytos iets aan doen: we zoeken naar manieren om de bioveiligheid en het irrigatiewater stabiel te houden, zodat de kans op microbiële ziektes zo klein mogelijk wordt. We werken daarvoor met een soort ‘abonnementsformule’: de boer neemt staaltjes van het binnenkomend irrigatiewater en van het water dat uit de substraatmatten wegstroomt. Daarnaast bemonsteren we ook de substraatmatten waarin de tomaten groeien. Op basis van een unieke analyse van die stalen geven we advies, en dat gebeurt heel vaak nog vóór je een microbiële ziekte in de plant ziet. Want àls het zichtbaar is, is het eigenlijk al te laat. Daar focust ons onderzoek heel sterk op: vooraleer je aan een plant ziet dat er iets fout loopt, kunnen wij dat al opsporen en adviseren hoe je problemen kan vermijden. Op dat moment zijn er wel heel veel uitdagingen, omdat je steeds minder chemicaliën mag gebruiken en je tegenwoordig met biostimulanten en biocontrolemiddelen op een weerbaardere manier moet gaan telen. Daarbij is het voor ons cruciaal dat de landbouwer eigenaar is van zijn eigen resultaten. Hij is het die de uiteindelijke beslissing neemt, want hij is nog altijd de expert. Wij zorgen ervoor dat hij dat kan doen op basis van datagedreven, fundamenteel wetenschappelijke en microbiologische gegevens.”
“Ons onderzoek situeert zich dus binnen de microbiële ecologie,” zo gaat Frederiek-Maarten verder. “Om het even te kaderen: het microbioom is het geheel van virussen, bacteriën, micro-algen en schimmels in een systeem. Als dat verstoord raakt kunnen bepaalde (opportunistische) ziekteverwekkers voor problemen zorgen, maar er zitten ook goede en positieve bacteriën en schimmels in een microbioom die net belangrijk zijn voor een gezonde plantengroei. Bij Kytos focussen we bewust niet enkel op de ziekteverwekkers; eens die er zijn is het immers te laat. Voor ons is het belangrijk dat het microbioom zodanig beheerd wordt dat het robuust is tegen verstoringen en uitgroei van potentiële ziekteverwekkers. Zoals gezegd maken we daarvoor gebruik van staalonderzoek: we kunnen ondertussen vlot 1.000 stalen per dag analyseren en ziten daarmee zelfs nog niet aan de helft van onze capaciteit. In wat we daarna met die data doen, daarin zit de ‘Kytos-magie’: we gebruiken machine learning, een vorm van artificiële intelligentie, om predictieve modellen te maken. Dat is onze expertise. Zo kunnen we bijvoorbeeld voorspellen hoeveel er van een bepaalde ziekteverwekker zal opduiken en hoe dat je oogst zal beïnvloeden. Op drie jaar tijd hebben we al meer dan 60.000 individuele microbiomen gekwalificeerd! Van zulke cijfers durfden we in ons doctoraat zelfs niet te dromen. Dat geeft ons een redelijk unieke positie waar we best wel trots op zijn.”
Aziatische garnalen staan ook op de kaart
Naast de horticultuur, waarmee men alles bedoelt wat in kassen wordt geteeld, bekleedt Kytos die unieke positie ook in de aquacultuur, met focus op garnalenkweek. Om op wereldschaal dichter bij de lokale kwekers te staan, heeft Kytos ondertussen ook twee ‘data factories’ in Vietnam en Thailand opgericht, want het aandeel van de Zuid-Oost-Aziatische markt in aquacultuur vertegenwoordigt 70 procent van wat het bedrijf vandaag doet. Cijfers tonen aan dat de aanpak van Kytos in sommige situaties voor 10 tot 40 procent minder garnaalsterfte zorgt, wat indrukwekkend is.
“Wij zijn zelf geen producent van probiotica, biostimulanten of ontsmettingsmiddelen. Daarvoor kloppen we aan bij de grote spelers, die met ons systeem hun product kunnen valideren of testen in een bepaalde omgeving. Zo starten we met Aquapharma Group, een spin-off van Solvay, een onderzoeksproject rond een duurzame ontsmetting met waterstofperoxide, dat geen residuen nalaat omdat het gewoon ontbindt. Op basis van deze kennis kunnen we aan landbouwers in Vietnam die met een bepaald microbioom te maken krijgen adviseren welke concentratie ze moeten doseren – of helemaal niét mogen toedienen. Want vaak zijn zij vragende partij om écht iets te doen, en dan kunnen wij zeggen dat de kost die ze er per kilogram garnaal in zouden steken al dan niet te verantwoorden is, gegeven de verwachte winst of verlies.”
De wereld veroveren vanuit Gent
Er is bewust voor gekozen om de R&D in België te houden, en daarvoor blijkt Gent een toplocatie te zijn. “Ten eerste bedienen we van hieruit gemakkelijk heel Vlaanderen en zijn bij uitbreiding de stalen vanuit gans West-Europa binnen een werkdag bij ons, wat een oneindig groot voordeel is. Maar we zitten hier ook dichtbij de onderzoeksinstellingen die actief bezig zijn met landbouw, zoals ILVO en Inagro. Ook het Proefcentrum Hoogstraten en het Proefstation voor de Groenteteelt in Sint-Katelijne-Waver zijn echt praktijkgericht: daar kan je een aantal zaken heel concreet gaan onderzoeken. Want je kunt moeilijk aan een teler vragen om zijn serre eens te mogen besmetten… Maar er zit in de regio vooral veel talent en met het Aquaculture & Artemia Reference Center van de UGent zorgt de internationale master aquacultuur voor een booming pool van interessante profielen. Het vinden van de juiste mensen is dus echt een reden geweest om voor Gent te kiezen. Zo creëren we binnen ons kleine bedrijf een mooie smeltkroes van nationaliteiten, diversiteiten en culturen, wat zorgt voor een boeiende kruisbestuiving. Vandaag tellen we 3,5 fulltime medewerkers, bovenop de vier oprichters, waarvan Ruben Props, Marc Indigne en ikzelf voltijds operationeel zijn. En het mooie is dat Kytos echt een stuk van mezelf is. We zijn nog altijd self funded, hebben nog geen extern kapitaal opgehaald en doen alles met eigen middelen, overheidssubsidies en de betaling door onze klanten. We willen bewust zolang mogelijk als onafhankelijke speler kunnen handelen. Op dit moment zijn we al zelfbedruipend in België en Vietnam, wat aantoont dat ons product zinvol genoeg is om te kunnen verkopen op de markt. Want dat is de uiteindelijke reality check. En zo willen we ultiem bijdragen aan de verduurzaming van de manier waarop er op dit moment aan landbouw wordt gedaan.”
Zoveel meer dan de bestelling van een analyse
Ook de vertrouwensband met de landbouwers is voor Kytos van kapitaal belang. “We zeggen niet voor niets dat we ‘World’s most trusted microbiome company’ willen worden. En die ‘trust’ is heel belangrijk: we willen het liefst op langere termijn een vertrouwensrelatie opbouwen met de klant en de mogelijkheid creëren om samen iets te ontwikkelen. Zo kunnen we over meerdere oogsten heen zien hoe we kunnen bijsturen, hoe we meer inzicht kunnen krijgen in wat er nu belangrijk is om beslissingen te nemen. Zo’n band opbouwen is zoveel waardevoller dan gewoon een webshop waarop je analyses kan bestellen. Maar dat lukt dus niet altijd omdat sommige landbouwers gewoon een staal willen geven en betalen voor de analyses.”
En waar liggen de uitdagingen voor de nabije toekomst, willen we graag nog weten? Frederiek-Maarten hoeft niet lang na te denken: “Een van de zaken waarop een bachelorstudent van de HOGent vorig jaar voor ons werkte, is de ontwikkeling van een chatGPT op Kytos-maat, een soort ‘Kytos-chat’. Het is de bedoeling dat die een eerstelijnszorg kan bieden, gebaseerd op onze papers, publicaties en FAQ’s. We hopen om daar tegen volgende zomer een chatgebaseerde basisapplicatie van te kunnen maken die in alle talen de meest algemene vragen beantwoordt die aan ons gesteld worden. Want zo’n chatbot kan die zaken even goed uitleggen als wij. De volgende stap is dat die chatbot ook inzicht krijgt in data, wat een veel uitdagender proces is. Hopelijk kunnen we dat de komende maanden door een student of een stagiair verder laten ontwikkelen.
En zo gaat het verhaal van Kytos steeds verder, met onmiddellijke impact op de kweek van garnalen of de teelt van tomaten. En dààrvoor doen ze het, met een ongelooflijke drive en enorm veel geloof in hun product, van Gent tot in Vietnam. En met de goedkeuring van Frederiek-Maarten zijn vrouw!
Auteur: Piet Baeke
