De grote verdwijntruc met plastic
Wist je dat visnetten honderden jaren kunnen blijven liggen op de bodem van de zee? Van een ecologisch onderwaterdrama gesproken! Gelukkig kon B4Plastics een alternatief ontwikkelen: een degradeerbaar nylon! Het bedrijf kreeg er in 2021 de Food Planet Prize voor en daar is Tom Gheysens best wel trots op. Hij doet samen met Valerie Mattelin onderzoek naar biodegradeerbaarheid van materialen, zodat B4Plastics volop nieuwe plastics kan ontwikkelen.
Architecten van milieuvriendelijk plastic
Iedereen kent plastic. En iedereen gebruikt het. Per dag verzetten we er samen bergen van. Gelukkig beseffen we ook steeds meer dat deze plastic berg een groot probleem vormt, want de productie ervan verbruikt immens veel fossiele grondstoffen. Recycleren is niet evident en we weten er achteraf vaak geen blijf mee: onze bossen, zeeën, bermen – en zelfs ons lichaam – zitten vol microplastics. Door de introductie van een duurzaam alternatief wil B4Plastics daar verandering in brengen.
Sinds 2014 produceert het bedrijf in het Limburgse Dilsen-Stokkem ecologische plastics op basis van organische bouwstenen. Het team van wetenschappers en bio-ingenieurs ontwikkelde daarvoor een proces waarbij biogebaseerde bouwstenen worden omgezet naar unieke biopolymeren, die op hun beurt verwerkt worden tot een product dat veel van de goede kwaliteiten van plastic heeft, maar daarnaast ook biologisch afbreekbaar is. De werknemers van het bedrijf noemen zichzelf ‘polymeerarchitecten’: waar architecten huizen bouwen, bouwen zij milieuvriendelijk plastic.
Gent onderzoekt, Dilsen-Stokkem produceert
Maar wat doen Tom en Valerie dan in hun B4Plastics-labo in Gent? “Wij kijken hoe snel de materialen die in Dilsen-Stokkem ontwikkeld en geproduceerd worden kunnen afbreken”, vertelt Tom. “We ontwikkelen hiervoor biodegradatietesten waarmee we de afbraaksnelheid van die polymeren kunnen onderzoeken. Zo hebben we ondertussen al testen ontwikkeld die na een paar uur aantonen welke polymeren het snelst degraderen.” Met deze polymeren gaan ze dan in Dilsen-Stokkem verder aan de slag.
Onderzoeken hoe de bodem ‘ademt’
Enthousiast vult Valerie verder aan: “Als plastic in de bodem terechtkomt, nestelen er zich micro-organismen rond, zoals bacteriën en schimmels. Die scheiden enzymen af, zodat ze de polymeren kunnen gebruiken als voedingsstof. Het is alsof die bacteriën allemaal schaartjes afscheiden die het polymeer knippen. Eenmaal ze de moleculen die geknipt zijn opnemen, produceren ze CO2. Nu moet je weten dat een gewone bodem een bepaalde hoeveelheid CO2 produceert . Door er een polymeer aan toe te voegen produceert die bodem x-keer meer CO2 en aan die CO2-concentratie kunnen wij dus zien hoeveel afbraak er is van een bepaald polymeer. Hoe meer CO2 de bodem afscheidt, hoe groter het afbraakproces. ‘Eenvoudig’ uitgelegd is dat is dus wat Tom en ik doen: via verschillende methodes meten we de CO2-waarden van de bodem om de afbreekbaarheid van polymeren te bepalen.” Zie je Tom en Valerie dus eens rondwandelen op het bedrijventerrein, dan weet je dat ze gewoon staalnames van de bodem aan het nemen zijn.
Dat dit soort onderzoek gebeurt in Gent hoeft niet te verbazen. “De kennis van bio is hier immers het grootst.” Tom is Doctor in de Biologie en Valerie is Doctor in de Bio-ingenieurswetenschappen. Vanuit hun expertise kunnen ze terugvallen op de aanwezige kennis binnen het CAPTURE-gebouw. Zo is er bijvoorbeeld een intense samenwerking met CMET, het ‘Center for Microbial Ecology and Technology’. “We ‘delen’ zelfs een doctoraatstudent, waardoor de samenwerking nóg nauwer wordt.” Daar waar de chemie-experten van
B4Plastics in Dilsen-Stokkem zitten, zitten de bio-experten dus in Gent.
De toekomst is bio
We willen ook nog graag weten hoe de toekomst eruit zal zien voor Tom en Valerie. “Het leuke
van onze job is dat ons werk enorm uiteenlopend is”, zegt Tom. “We maken de technieken
volledig zelf en daar komt zowel elektronica als 3D-printing en programmeren bij kijken. Ook het
IT-gedeelte en het opzetten van de servers om de data te verwerken maken deel uit van ons
werk. Naast het effectieve testen van de degradeerbaarheid zelf uiteraard. We doen dus zeker
geen zuiver labowerk; ik zit hier bijvoorbeeld vaak eens te solderen. Gelukkig was elektronica
vroeger een hobby van mij en kan ik mij daar nog steeds in uitleven. Geen enkele werkdag is dus
dezelfde.” “De grote uitdaging voor de toekomst wordt ongetwijfeld het maken van polymeren
met enzymen in plaats van chemische reacties”, zegt Valerie. “Nu focussen we nog 100% op het
‘degradatiegedeelte’, maar dan zouden we dus de stap zetten naar de ‘synthesetak’. Wat met
zich mee zal brengen dat we meer plaats en meer mensen nodig zullen hebben.”
Ideeën in overvloed dus! En in de prijzenkast van het bedrijf is er zeker nog plaats genoeg om
andere trofeeën bij te zetten, zoals voor nieuwe revolutionaire plastics, die dankzij Tom en
Valerie zo snel mogelijk weer kunnen verdwijnen. Op die manier wordt niet alleen de prijzenkast,
maar ook de rest van de wereld alleen maar mooier!
Auteur: Piet Baeke
